Pieterpad lopen: Dwars door Nederland van Pieterburen naar de Sint-Pietersberg

Het Pieterpad is een lange afstandswandelroute in Nederland. De route loopt 498 kilometer van Pieterburen, in het noorden van Groningen, zuidelijk door het oosten van Nederland tot net ten zuiden van Maastricht, op de top van de Sint Pietersberg, op een hoogte van 109 meter. Het Pieterpad is een van de officiële Lange Afstandswandelingen in Nederland en veruit de populairste van de lange afstandswandelroutes. Het is mogelijk om de route in beide richtingen te lopen, en het hele jaar door. Het is goed bewegwijzerd en wordt over de hele lengte goed bediend door het openbaar vervoer en het grote aanbod aan accommodaties.

De route was het idee van Toos Goorhuis-Tjalsma uit Tilburg, in het zuiden van Nederland, en haar vriendin Bertje Jens uit Groningen, in het noorden van Nederland. Zij kwamen op het idee om een wandelroute te ontwerpen tussen hun thuissteden, later opnieuw ingedeeld tussen het hoge noorden en het hoge zuiden. Toos en Bertje waren ervaren wandelaars maar zochten hun heil vooral in het buitenland. Omdat er toen nog geen lange afstandswandelpaden in Nederland waren, besloten ze onderweg de route op te tekenen. Zodat de kinderen en kleinkinderen de route ook nog eens konden bewandelen. De route is sinds 1983 een officiele wandelroute en ieder jaar wordt de route door duizenden enthousiaste wandelaars in zijn volledigheid of gedeeltelijk afgelegd. Op etappe 6 van het Pieterpad, tussen Schoonloo en Sleen vinden wandelaars een plaquette ter nagedachtenis van Toos.

Afhankelijk van de verschillende bronnen die je raadpleegt is het Pieterpad of 490 kilometer of 498 kilometer. Vanwege veranderingen in de infrastructuur onderweg, kan het voorkomen dat bepaalde segmenten iets veranderd zijn en dat de route daardoor korter of langer is geworden. Met het navigeren naar je accommodatie en een kleine misstap links of rechts, kom je al snel op 500 kilometer of zelfs een beetje meer. Wil je een rond getal voor de afstand van het Pieterpad, dan kun je uitgaan van de 500. 

Van het Noorden naar het Zuiden, de volle lengte van Nederland bewandelen. Voor wandelaars die iets verder gaan dan een rondje door het bos is dit het summum. Onder wandelaars is het Pieterpad begrip en als je een beginnende wandelaar bent, zul je vroeg of laat over de langste lange afstandswandeling (LAW) horen of lezen. De meeste mensen doen een of enkele etappes van het Pieterpad, en dat is vanwege de goed aangegeven route en de legio mogelijkheden aan overnachtingen onderweg ook goed te doen. Iedere wandelaar die over het Pieterpad nadenkt stelt zichzelf echter vroeg of laat de vraag of hij of zij in staat is om het volledige Pieterpad te bewandelen.

En waarom dan? Los van het antwoord "Waarom niet" zijn er natuurlijk verschillende redenen te bedenken om het langste aaneenlopende wandelpad van Nederland te veroveren. Het is een sportieve prestatie om het hele land van Noord naar Zuid te bewandelen. Ook is het bewandelen van het volledige Pieterpad een prima aanleiding om een goed doel onder het licht te brengen. Of misschien bewandel je het Pieterpad om iets te overwinnen of om jezelf te laten zien dat je het kunt. Wat voor reden je ook hebt om het Pieterpad te lopen, de eigenlijke wandeling is onvergetelijk. Playtorn Musiwa uit Roden wilde aanvankelijk alleen de eerste etappe van het Pieterpad lopen, maar hij liep uiteindelijk de volledige route. Verderop in deze blog post lezen we zijn verhaal.

De volledige Pieterpad Route loopt van Pieterburen bij het Groningse Wad naar de Sint Pietersberg in Limburg. De route is onderverdeeld in twee delen en het eerste deel start in Pieterburen en eindigt in Vorden. Je loopt 236 kilometer langs Wierden, door de stad Groningen, over de Hondsrug via de oude Veenkoloniën naar het Vechtdal, de Sallandse Heuvelrug en de Achterhoek. Een rijke variatie aan boerenlandschappen afgewisseld met ongerepte natuur.

Pieterpad Deel 1 - Etappe Indeling

In onderstaand overzicht vind je de exacte indeling van het eerste deel van het Pieterpad:

Etappe 1: Pieterburen - Winsum (11 kilometer)

Etappe 2: Winsum - Groningen (19 kilometer)

Etappe 3: Groningen - Zuidlaren (21 kilometer)

Etappe 4: Zuidlaren - Rolde (18 kilometer)

Etappe 5: Rolde - Schoonloo (18 kilometer)

Etappe 6: Schoonloo - Sleen (24 kilometer)

Etappe 7: Sleen - Coevorden (21 kilometer)

Etappe 8: Coevorden - Hardenberg (19 kilometer)

Etappe 9: Hardenberg - Ommen (21 kilometer)

Etappe 10: Ommen - Hellendoorn (21 kilometer)

Etappe 11: Hellendoorn - Holten (16 kilometer)

Etappe 12: Holten - Laren (Gelderland) (15 kilometer)

Etappe 13: Laren (Gelderland) - Vorden (14 kilometer)

Het verschil tussen Deel 2 en Deel 1 van het Pieterpad merk je zodra je zuidelijker wandelt. Kasteel Vorden is goede introductie op het Bourgondische zuiden. Heel anders dan de eerste dagen van het eerste deel van het Pieterpad, is er nu meer hoogteverschil en is het landschap afwisselender. Hoogtepunten zijn Hoog Elten, de Duivelsberg, de Mookerheide, het Maasheggen-landschap, de steilrand van Nederland en in het Krijtland. Het uiteindelijk doel is de Sint Pietersberg. Eigenlijk een heuvel, maar na zo'n lange wandeling is het prima om dit een berg te noemen.

Pieterpad Deel 2 - Etappe indeling

In onderstaand overzicht vind je de exacte indeling van het tweede deel van het Pieterpad:

Etappe 1: Vorden - Zelhem (16 kilometer)

Etappe 2: Zelhem - Braamt (18 kilometer)

Etappe 3: Braamt - Millingen (24 kilometer)

Etappe 4: Millingen - Groesbeek (20 kilometer)

Etappe 5: Groesbeek - Gennep (15 kilometer)

Etappe 6: Gennep - Vierlingsbeek (17 kilometer)

Etappe 7: Vierlingsbeek - Swolgen (21 kilometer)

Etappe 8: Swolgen - Venlo (21 kilometer)

Etappe 9: Venlo - Swalmen (23 kilometer)

Etappe 10: Swalmen - Montfort (22 kilometer)

Etappe 11: Montfort - Sittard (24 kilometer)

Etappe 12: Sittard - Strabeek (Valkenburg) (22 kilometer)

Etappe 13: Strabeek - St. Pietersberg (15 kilometer)

Onderstaand vind je globale kaart van het Pieterpad en een overzicht van alle etappes van Noord naar Zuid. Voor een gpx-bestand en een online map kun je ook hier voor Pieterpad Deel 1 en daar voor Pieterpad Deel 2 terecht.

Als je alle Etappes van het Pieterpad wilt lopen, krijg je onderstaand een goed idee van hoe deze etappes er van dag tot dag uit zien. Let op dat de route goed bewegwijzerd is en dat daarom een gedetailleerde routebeschrijving voor het Pieterpad overtollig is. Volg de symbolen, en de weg naar de Sint Pietersberg wijst zich van zelf.

Etappe 1: Pieterburen naar Winsum

Het officiële startpunt van het Pieterpad is in het dorp Pieterburen (Hogeland) bij Hotel Waddenweelde. De route van deze korte eerste etappe loopt door het Hogeland langs de dorpen Eenrum en Mensingeweer naar Winsum. (Afstand: 11 kilometer)

Etappe 2: Winsum naar Groningen Stad

Vanaf Winsum leidt de route naar het dorp Garnwerd. Van daaruit gaat de route door een landbouwgebied met enkele Wierden of Terpen richting de stad Groningen. Groningen is de grootste stad op de route van het Pieterpad. De laatste 4 km van deze etappe lopen door verschillende wijken en parken van de stad, maar ook door het centrum van de stad. De etappe eindigt op het Centraal Station van Groningen. (Afstand: 19 kilometer)

Etappe 3: Groningen Stad - Zuidlaren

Vanaf het station van Groningen loopt de route langs het Hoornsediep en de oostelijke oever van het Paterswoldsemeer naar de dorpen Haren en Glimmen. Vervolgens gaat de route over de provinciegrens naar Drenthe, waar het in Midlaren twee hunebedden passeert. Vanaf daar is het niet ver meer tot Zuidlaren. (Afstand: 21 kilometer)

Etappe 4: Zuidlaren - Rolde

Vanaf het centrum van Zuidlaren loopt de route door het Nationaal Park Drentsche Aa, Gasteren, en de heide van Balloërveld, naar Rolde. (Afstand: 18 kilometer)

Etappe 5: Rolde - Schoonloo

De vijfde etappe loopt door een dunbevolkt gebied zonder dorpen en slechts enkele boerderijen. De route begint aan de rand van het dorp Rolde en gaat door heide en veengebieden, naar het dorpje Schoonloo. (Afstand: 18 kilometer)

Etappe 6: Schoonloo - Sleen

Vanaf Schoonloo loopt de route in zuidelijke richting door de gemeente Midden-Drenthe richting Coevorden. De route loopt gaat via kleine dorpjes naar Sleen. (Afstand: 24 kilometer

Etappe 7: Sleen - Coevorden

De zevende etappe begint in de dorpskern van Sleen, en de route gaat langs verschillende kanalen en door enkele kleine dorpjes naar het mooie Coevorden. (Afstand: 21 kilometer)

Etappe 8: Coevorden - Hardenberg

De route in Coevorden begint in de historische binnenstad, tussen het station en het kasteel. De route loopt door Overijssel en langs de Vech via Gramsbergen naar Hardenberg. (Afstand: 19 kilometer)

Etappe 9: Hardenberg - Ommen

Ook deze etappe trekt langs de Vecht. De route begint bij de VVV van Hardenberg en loopt langs het beschermde historische dorp Rheeze. De route eindigt bij het station van Ommen, dat net ten zuiden van het dorp ligt. (Afstand: 21 kilometer)

Etappe 10: Ommen - Hellendoorn

Vanaf Hampshire Hotel Paping bij het station van Ommen loopt de route van deze etappe door het Nationaal Park Sallandse Heuvelrug. Vergeleken met alle voorgaande etappes is deze etappe vrij heuvelachtig, met de Archemerberg (78m) als de hoogste heuvel van de route. De route eindigt in Hellendoorn. (Afstand: 21 kilometer)

Etappe 11: Hellendoorn - Holten

Deze etappe begint in het centrum van Hellendoorn. De route loopt door een bebost en heuvelachtig gebied en eindigt in Holten (gemeente Rijssen-Holten). (Afstand: 16 kilometer)

Etappe 12: Holten - Laren

Vanaf het station van Holten gaat de route naar het zuiden door de gemeente Hof van Twente en naar de provincie Gelderland. De route eindigt in het dorp Laren (gemeente Lochem). (Afstand: 15 kilometer)

Etappe 13: Laren - Vorden

Vanaf het dorp Laren trekt deze etappe naar het zuiden naar Vorden in de gemeente Bronckhorst. (Afstand: 14 kilometer)

Etappe 14: Vorden - Zelhem

Vanaf het kasteel van Vorden loopt het pad door een coulissenlandschap langs verschillende landgoederen naar Zelhem. (Afstand: 16 kilometer)

Etappe 15: Zelhem - Braamt

Vanuit het centrum van Zelhem loopt de route door een landschap van verschillende riviertjes ten oosten en ten zuiden van Doetinchem, naar het dorp Braamt. (Afstand: 18 kilometer)

Etappe 16: Braamt - Millingen

Vanaf Braamt loopt de route door het Bergherbos naar het zuiden, naar de Rijn bij het dorp Spijk, niet ver van de Duitse grens. Vanaf daar volgt de route de rivier stroomafwaarts door het dorp Tolkamer tot aan de pontovergang 'Pannerden-Millingen'. Na het oversteken van de rivier met het pontje eindigt de route in het centrum van Millingen aan de Rijn. (Afstand: 20 kilometer)

Etappe 17: Millingen - Groesbeek

Beginnend in het centrum van Millingen aan de Rijn voert de etappe door een landschap van ingepolderde grond, een grote duwmorene (heuvel gevormd door gletsjerprocessen in de laatste ijstijd), weilanden en bossen. Onderweg passeert de route het dorp Leuth, het dorp Zyfflich (net over de grens in Duitsland, bij Kleve in Noordrijn-Westfalen) en het Wijlermeer. De etappe eindigt in het centrum van Groesbeek. Een klein beetje Duitsland op het Pieterpad. (Afstand: 20 kilometer)

Etappe 18: Groesbeek - Gennep

Langs verschillende kreken en door een kastanjebos loopt de route vanaf het voormalige station van Groesbeek in zuidelijke richting. De route gaat over de provinciegrens naar Limburg ), en vervolgens naar de gemeente Gennep. Na een wandeling over de grensweg met Duitsland eindigt de route in het centrum van Gennep, bij de samenvloeiing van de rivieren Maas en Niers. (Afstand: 15 kilometer)

Etappe 19: Gennep - Vierlingsbeek

De start is in het centrum van Gennep en de hele etappe ligt in de vallei van de Maas. In Afferden (gemeente Bergen) wordt de Maas overgestoken met een klein veerpontje. Aan de westkant van de rivier, in Noord-Brabant, gaat de route verder naar het zuiden naar het dorp Vierlingsbeek. (Afstand: 17 kilometer)

Etappe 20: Vierlingsbeek - Swolgen

Vanuit Vierlingsbeek loopt de route via het dorpje Holthees terug naar de provincie Limburg bij het dorpje Smakt (gemeente Venray). Via de dorpen Geijsteren en Wanssum eindigt de dag in Swolgen. (Afstand: 21 kilometer)

Etappe 21: Swolgen - Venlo

Vanaf Swolgen leidt de route terug naar de Maas bij Grubbenvorst (Horst aan de Maas). Na een veerovertocht gaat de route aan de oostkant van de rivier bij Velden weer verder. Het einde van de etappe ligt naast het het station van Venlo. (Afstand: 21 kilometer)

Etappe 22: Venlo - Swalmen

Vanaf het station van Venlo loopt de route zuidwaarts langs de Duitse grens naar het dorp Swalmen. (Afstand: 23 kilometer)

Etappe 23: Swalmen - Montfort

Vanuit Swalmen volgt de route een oude Romeinse weg rondom Roermond. Ten zuiden van Roermond loopt de route door het dorp Melick en komt vervolgens de gemeente Roerdalen binnen, waar de route langs het dorp Sint-Odiliënberg loopt en eindigt in Montfort. (Afstand: 22 kilometer)

Etappe 24: Montfort - Sittard

Na het verlaten van Montfort loopt de route van deze etappe door de gemeente Echt-Susteren naar de regio Zuid-Limburg. De etappe eindigt op het centrale plein in Sittard. (Afstand: 24 kilometer)

Etappe 25: Sittard - Strabeek

Het marktplein van Sittard is het beginpunt van deze etappe. De heuvelachtige etappe loopt via het gehucht Windraak en het dorp Puth naar het dorp Spaubeek en dan verder naar het zuiden naar het eindpunt Strabeek. (Afstand: 22 kilometer)

Etappe 26: Strabeek - Sint-Pietersberg

De laatste etappe begint in Strabeek. Van daaruit gaat de etappe voornamelijk in westelijke richting naar de stad Maastricht, via Bemelen (gemeente Eijsden-Margraten). Na het oversteken van de Maas in het centrum van Maastricht gaat de route weer zuidwaarts, om net ten zuiden van de stad bij de Sint-Pietersberg (ongeveer 1 km van de grens met België) uit te komen. (Afstand: 15 kilometer)

Zoveel etappes, zoveel keuzes. Wil je je geen zorgen maken over het regelen van je accommodatie, bagagevervoer, en je reis terug naar het startpunt? Stel dan zelf je arrangement samen en laat de rest aan ons over!

Playtorn Musiwa, geboren en getogen in de buurt van de majestueuze Victoria watervallen in Zimbabwe vond 14 jaar terug zijn weg naar de liefde van zijn leven in het bovenste Groningen. Playtorn woont tegenwoordig in Roden met zijn vrouw en zijn drie dochters. "Ik was geen wandelaar," vertelt Playtorn, machine operator in een papierfabriek en part-time safari reisgids in zuidelijk Afrika. "Tijdens de lockdown hebben we een periode gehad waar we minder werk hadden en ik een paar dagen thuis kwam te zitten. Het ging in die dagen niet goed met me. Ik verloor in Zimbabwe een dierbaar familielid en vanwege Covid-19 kon ik niet naar Afrika afreizen en er voor mijn familie zijn. Het was heel moeilijk. Door alle tegenslag en onzekerheid was ik niet ver van een burnout. Ik moest iets doen." 

"Ik had een uitdaging nodig en zo vertelde iemand mij over het Pieterpad. Na wat online onderzoek zei ik tegen mijn vrouw dat ik van Pieterburen naar Winsum ging lopen. 'Oké', zei ze," lacht Playtorn. "Dus daar ging ik. Met een hoofdtelefoon en muziek op liep ik door het kleigebied. Ik nam het openbaar vervoer terug naar Roden en nadien wist ik dat iets gevonden had. Ik ging kijken naar de overige etappes en al snel liep ik ook van Winsum naar Groningen en vervolgens van Groningen naar Zuidlaren."

Een bijzonder proces

Voor Playtorn werd het lopen van het Pieterpad een bijzonder proces. "Ik kwam er al snel achter dat het wandelen zelf mij hielp om al mijn gedachten en zorgen een plek te geven. Het constante bewegen, de mooie vergezichten en alle geschiedenis die je onderweg tegenkomt. Uiteraard ging ik uiteindelijk voor het volledige Pieterpad. Vanwege werk en mijn verantwoordelijkheden thuis kon ik niet in een keer doorlopen, maar als ik een keer een paar dagen vrij was, dan legde ik weer een paar etappes af. Soms deed ik ook twee etappes in een dag."

Sommige etappes deelde Playtorn met een goede vriend. "Dan ga je praten. Wandelen en praten gaan heel goed samen. Terwijl je stapt, kunnen de diepste gevoelens boven komen en je leert je vrienden nog beter kennen. En andersom. Het heeft het lopen van het Pieterpad heel speciaal voor me gemaakt."

Bijzondere ervaringen

Playtorn liep het Pieterpad uiteindelijk in 18 dagen. Naast de geschiedenis langs het pad, de mooie natuur en alle gezondsheidsvoordelen, blijft een bepaald moment in Groesbeek hem ook bij. "Als je diep in gedachten bent en je lekker doorstapt, dan wil je nog wel eens een route markering missen. In Groesbeek was ik even de weg kwijt en na wat rondzoeken stopte er een politiewagen voor me. Ik denk dat iemand de politie gebeld heeft. Ik zie er misschien ook niet uit als de typische Pieterpad-wandelaar," vertelt Playtorn lachend. Was het vervelend? "Nee, ik kon er wel om lachen. Dat was maar een moment. Ik heb hele gastvrije mensen langs het Pieterpad ontmoet. Overal kun je je flesje water wel bijvullen."

En de familie in Zimbabwe? "Ja, die vinden het heel bijzonder dat je de trein naar een bepaald punt pakt, vanaf daar ergens naar toe loopt en dan weer terug naar huis gaat met de trein. Mijn moeder kon er alleen maar om lachen. Als je er over nadenkt, is het misschien ook wel gek. Maar wel mooi", vertelt Playtorn. "Ik heb er ook nog niet genoeg van. Ik wil nu vanaf de Sint Pietersberg doorlopen over de Camino."

"Onderweg zag ik meermaals dat het Pieterpad op sommige plekken dezelfde route als de Camino de Santiago deelt. Het is voor mij dan ook een logisch vervolg om door te lopen. Net als het Pieterpad hoop ik de Camino zo te doen dat ik steeds maar een paar dagen vrij hoef te nemen. Het werkt zo bevrijdend. Ik kan het iedereen aan bevelen. Neem tijd voor jezelf en ga wandelen, het maakt niet uit of dit op het Pieterpad of op de Camino is", vertelt Playtorn enthousiast.

De meeste etappes zijn goed te bereiken met het openbaar vervoer. Echter, kan het zijn dat de bus tussen kleine dorpjes niet te vaak rijdt en dat bepaalde dorpen iets verder van een spoorlijn liggen. Kijk altijd goed naar de dienstregelingen en plan je reis van te voren. Voor autoreizigers is het aan te raden om de auto bij het eindpunt te parkeren, daarna met het openbaar vervoer naar het beginpunt te reizen en vervolgens terug te wandelen naar de auto. Andersom kan het wel eens haasten worden, omdat de bus of trein gehaald moet worden.

Een deel van het Pieterpad loopt over het terrein van particuliere eigenaren en beheerders. Zij verlenen de Pieterpadters gastvrijheid. Dit maakt het mogelijk om van deze terreinen en het natuurschoon daar te genieten. Houdt het volgende in acht:

- regels van grondeigenaren opvolgen

- privacy van aanwonenden respecteren

- vee niet verstoren en niet voeren

- hekken sluiten

- geen afval achterlaten

- hond aan de lijn houden

- bloemen en planten laten staan

- niet roken in de natuur

- de rust niet verstoren

- geen merktekens van welke aard dan ook aanbrengen of verwijderen

Het mooie aan het Pieterpad is dat de route van dorp naar dorp loopt. Er zijn zodoende legio mogelijkheden voor het vinden van onderdak. Om je op weg te helpen, hebben we een uitgebreide blog post gewijd aan Pieterpad overnachtingen. Klik op de link en maak je wegwijs.